De Heygraeff is op 1 december 1959 opgericht voor kinderen met een beperking. Een gedurfde zet, mede mogelijk gemaakt door mevrouw van de Gaag een 'zenuwarts' uit Groningen die als directeur werd aangetrokken. Ze was een van de eerste vrouwen in Nederland die leidinggaf aan een zorginstelling.
In de begintijd stond op het terrein een voormalige burgemeesterswoning met slaapzalen, ruimten voor groepsactiviteiten en directieruimtes. Er werden alleen kinderen opgenomen. Het idee was dat als de kinderen ouder zouden worden, ze naar andere instellingen zouden gaan, zoals Dennendal. Maar ouders en cliënten raakten gehecht en velen zijn nooit verhuisd.
De Heygraeff was tegen 1964 hetzelfde georganiseerd als een psychiatrische inrichting. De leiding was in handen van een arts en verplegers en verpleegsters in witte jassen en uniformen. De ‘patiënten’ hadden geen werk, maar kregen arbeidstherapie. De sfeer veranderde in de daaropvolgende jaren meer in die van een gezin. Medisch ingrijpen werd beperkt tot ziekten. De groepsleiding werd veel belangrijker en het contact met ouders kreeg veel meer aandacht.
De landelijke democratiseringsbeweging had bij De Heygraeff veel invloed. In de groepsleiding kwamen toen een paar actievoerende jongens, die op de Dennendal-manier aan de gang gingen. Die gingen prompt in de in 1972 opgerichte ondernemingsraad zitten. En de kijk op de bejegening van cliënten veranderde naar een meer mensgerichte aanpak. In de jaren 70 ontstond een actiegroep die vond dat cliënten die dat konden, best zelf konden koken of hun eigen kleiding kopen. Dat was de voorloper van integratie en medezeggenschap van de cliënt.
Een opvallende verandering is dat de Z-opleiding en de opleiding voor Kinderbescherming zijn verdwenen.
Voor cliënten werd steeds meer gedaan. Zo kwam er een school. De kinderen gingen eerder in Amersfoort naar een school. Het was heel moeilijk om dat te organiseren. De kinderen hadden namelijk zeer verschillende niveaus.
In de beginjaren waren de financiële perikelen groot. In het begin werden zelfs Spaanse werkneemsters in de verpleging ingezet. Een andere oplossing voor de financiële problemen was bestuurlijk fuseren. Omdat De Heygraeff een algemene grondslag had, kon het niet met christelijke organisaties in de provincie samengaan. Uiteindelijk nam het Sociaal Paedagogisch Centrum (’s KoonigsJagt) uit Den Haag in 1974 De Heygraeff over en hielp zij mee om de financiële zaken beter te regelen.
In 1975 volgde ‘de industrieel’ ir. C. Moll mevrouw Van der Gaag op als directeur van De Heygraeff. Die kreeg gelijk te maken met de bezetting en ontruiming van een paviljoen. Niet veel later volgde Bert Bijlhout en in het begin van de jaren negentig Ton Caspers. In 1995 werd Anton Maas directeur van De Heygraeff. In 2001 ging De Heygraeff op in Reinaerde. Anton Maas werd voorzitter van de Raad van Bestuur van Reinaerde. Er werden discussies gevoerd over de relevantie van instellingsterreinen en beschutte woonomgevingen.
De oorspronkelijke kinderen van De Heygraeff werden ouder, wat leidde tot een verschuiving in zorgfocus. In de jaren '80 en '90 vonden velen een nieuw thuis zoals De Cimbaal en ateliers in Driebergen, terwijl paviljoens werden gebouwd en het tv-programma "De Uitdaging" met Angela Groothuizen uitdagingen bood voor mensen met een beperking.
Vernieuwing volgde met villa-stijl woningen en methodieken als "LACCS" en "Triple C". Ondanks de uitdagingen van de coronapandemie toonde De Heygraeff veerkracht met innovatieve benaderingen, zoals dagbeleving.
In de jaren 2020 betrokken kunstenaars de portierswoning, versterkten de band met het dorp en transformeerden het hoofdgebouw tot ontmoetingsplaats OP3, waar we ons nu bevinden.
Vandaag kijken we niet alleen terug op ons verleden, maar ook vooruit naar de toekomst. Onze reis is nog lang niet voorbij, en we zijn vastbesloten om te blijven innoveren, te groeien een ondersteunende en inclusieve creatieve gemeenschap, waar kunst en cultuur dienen als verbindende elementen. Waar mensen niet alleen zorg ontvangen maar ook deelnemen aan creatieve dagbesteding en activiteiten. En samen met anderen te werken aan een betere wereld om ons heen waarin iedereen een rol van betekenis heeft.