“Begin ik eerst met het leggen van de randjes, of gooi ik alles op één hoop en begin ik gewoon? Spreken we vooraf duidelijke kaders af, of ontdekken we al doende wat nodig is? Net als bij puzzelen helpt het om eerst zicht te hebben op het grotere plaatje. In mijn werk is dat bijvoorbeeld de beeldvorming van de cliënt, zoals de inschatting van de ontwikkelingsleeftijd. Dat geeft richting en bepaalt de kaders waarbinnen we ons kunnen bewegen.”
“Heb ik hulp nodig, of vind ik het fijner om me in alle rust te concentreren op het vinden van dat ene stukje? Dat puzzelstukje waarnaar we al zo lang zoeken, niemand lijkt het te kunnen vinden. Totdat ik vanaf een andere kant kijk. Vanuit een andere hoek, in een ander licht, in een nieuwe context.
Ineens zie ik het: mijn oog valt op dat lang gezochte stukje. En vanaf dat moment valt er meer op zijn plek. Er ontstaan nieuwe mogelijkheden en het geeft mij de ruimte om weer andere stukjes te vinden.
In mijn werk bij Reinaerde Dagcentrum De Heygraeff gebeurt precies dat. Soms lopen we vast in een bepaalde manier van denken. We blijven vanuit dezelfde gedachtegang zoeken naar de oorzaak en vraag achter het gedrag, maar we zien het niet. Totdat we anders gaan kijken. Bijvoorbeeld naar het verleden en alle ingrijpende gebeurtenissen uit het leven van de cliënt. Dan openen zich vaak andere verklaringen, andere vragen, en daarmee ook nieuwe richtingen om verder te puzzelen.”
“Soms helpt het om mensen erbij te betrekken die de puzzel al eerder maakten. Hun inzichten kunnen het leggen makkelijker maken. Het kan waardevol zijn om mensen uit het verleden – bijvoorbeeld oud-begeleiders of familieleden – te betrekken bij de zoektocht. Ingrijpende gebeurtenissen zijn niet altijd goed gedocumenteerd en zo gaat belangrijke informatie soms verloren.
Tegelijkertijd is het belangrijk om ruimte te houden voor nieuwe ideeën. De volgorde van leggen hoeft niet hetzelfde te zijn als de vorige keer. Elke puzzel wordt telkens opnieuw gelegd, met een frisse blik, andere handen en soms zelfs met nieuwe stukjes.”
Lees ook: Bijkletsen met Carmen: “Wat je niet ziet”
“Samen puzzelen is vaak niet alleen effectiever, maar ook gezelliger. Je leert van elkaars aanpak. Zo sorteert mijn moeder de stukjes bijvoorbeeld op kleur, in de hoop het zoeken makkelijker te maken. Maar dat kan ook een vertekend beeld geven. Soms leggen we een stukje bij een kleur, alleen omdat één klein puntje overeenkomt. Dan geven we er een betekenis aan die het misschien helemaal niet heeft.
Hierdoor kijken we ongemerkt over het juiste stukje heen. Als we daar vooraf samen over praten, ontdekken we dat sommige stukjes meerdere betekenissen kunnen hebben. Dan ontstaat er ruimte voor een nieuwe categorie: stukjes die nog niet op hun plek zijn, maar wel potentie hebben.”
“Collega's die al langere tijd met een cliënt werken, vinden het soms moeilijk om los te komen van oude patronen of aannames. Het kan best lastig zijn om op een nieuwe manier te kijken naar het gedrag van de cliënt en begeleider. Juist daarom is het belangrijk om samen te blijven onderzoeken: wat betekent dit gedrag nou echt?
Oók als er eerder al een betekenis aan is gegeven, helpt het om nieuwsgierig te blijven. Klopt die betekenis nog wel? Of is er een ander perspectief dat ons verder helpt? En hoe mooi is het dan, als dat ene stukje eindelijk past – en er ineens weer nieuwe mogelijkheden zichtbaar worden. Dit blijft voor mij zo goed voelen!”
Raakte jij geïnspireerd door het verhaal van Carmen? Houd onze website en socialmediakanalen dan goed in de gaten en klets maandelijks bij met onze collega’s. Of neem alvast een kijkje op onze werkenbij-website.
Wie weet vind jij binnenkort ook dat ene langgezochte puzzelstukje tijdens het werken met mensen met een Ernstige Verstandelijke Beperking en bijkomende complexe problematiek (EVB+)!